Pietruszka zwyczajna to znane ale wciąż jeszcze niedoceniane warzywo. Ta jasna kuzynka marchewki ma specyficzny smak i aromat. W sztuce kulinarnej korzeń pietruszki wykorzystywany jest jako składnik zup, ryb, mięs, sałatek czy surówek. Natkę o niesamowitych właściwościach organoleptycznych stosuje się najczęściej jako przyprawę. Pietruszka jest składnikiem popularnej włoszczyzny, którą można nabyć w każdym sklepie.
Aromatyczną natkę pietruszki bez trudu możemy uprawiać we własnej kuchni. Zarówno jej korzeń, jak i natka posiadają wiele cennych zdrowotnych i leczniczych właściwości.
Pietruszka: od natki do korzenia
Pietruszka zwyczajna jest warzywem dwuletnim z rodziny selerowatych. W Polsce uprawiana jako roślina jednoroczna. Częściami użytkowymi rośliny są biały korzeń o palowej formie wzrostu i zielona nać o zielonej barwie i charakterystycznym aromacie. Z tego powodu istnieje odmiana korzeniowa a także naciowa pietruszki. Roślina w pierwszym roku wytwarza palowy korzeń spichrzowy i rozetę odziomkowych liści, natomiast w drugim roku wytwarza niewielkie, zielonożółte kwiaty w formie baldachów. Pietruszka pod uprawę nie wymaga specjalnych warunków. Preferuje niskie klasy gleb. Rośnie na lekkich, piaszczysto-gliniastych terenach. Nie toleruje gleb o niskim odczynie pH oraz ciężkich to znaczy gliniastych, podmokłych z tendencją do zaskorupiania się.
Pietruszka jest prawdziwą skarbnicą witamin i innych ważnych dla naszego organizmu elementów. Warto więc poświecić czas i uwagę na to, by poznać pietruszkę: od natki aż po korzeń. Wyróżniamy pietruszkę korzeniową oraz pietruszkę naciową.
Właściwości korzenia i natki pietruszki
Natka pietruszki
Świeża natka pietruszki jest cenniejszym komponentem zdrowej diety niż korzeń. Przy tej samej wartości energetycznej zawiera prawie dwa razy więcej białka (4,4 %), 0,4 % tłuszczu, 9 % węglowodanów i taką samą ilość włókna pokarmowego (4,2%). Liście są prawdziwą bombą odżywczą. Składają się na nią (na 100 gramów natki) 695 mg potasu, 193 mg wapnia, 178 mg witaminy C, 84 mg fosforu, 69 mg magnezu, 39 mg sodu; 5,3 mg żelaza; 3,16 mg witaminy E; 1,4 mg niacyny; 0,28 mg ryboflawiny; 0,11 mg tiaminy. Zielone liście ze względu na dużą zawartość chlorofilu są bogactwem prowitaminy A (5410 mikrogramów) oraz witaminy A w ilości 902 mikrogramów. Nać posiada również w składzie kwas foliowy, luteolinę oraz apigeninę.
Ten wykaz składników oczyszcza krew z toksyn, silnie odtruwa wątrobę wspomagając pracę całego organizmu. Wspomaga wydalanie moczu a tym samym wydalanie szkodliwych metabolitów. Dodaje energii. Tonizuje i wzmacnia układ immunologiczny. Składniki zawarte w natce łagodzą objawy chorób reumatycznych, łagodzą obrzęki w okolicach kości i mięśni. Poprawiają trawienie poprzez zwiększenie wydzielania żółci. Zwiększają ukrwienie wszystkich tkanek, co przyczynia się do lepszego natlenienia organizmu oraz między innymi zwiększenia popędu płciowego. W przypadku infekcji działają napotnie i przeciwgorączkowo znacznie skracając czas jej trwania. Liście pietruszki okazują się również pomocne przy chorobach dziąseł bowiem wzmacniają je i odkażają. Oprócz tego likwidują uciążliwe szumy w uszach i zawroty głowy.
Stosowana jest w profilaktyce i leczeniu anemii, zalecana jest przyszłym mamom. Co ciekawe, łyżka posiekanej natki pokrywa dzienne zapotrzebowanie na witaminę C. Natka pietruszki wspomaga prawidłową pracę układu moczowego, zwiększa ilość wydalanego moczu, hamuje wzrost poziomu bakterii oraz działa antyseptycznie. Co ciekawe, żucie listków natki pietruszki zaleca się osobom, które nałogowo palą papierosy: wyciąg z liści pomaga odświeżyć oddech. Z uwagi na zawartość witaminy E oraz beta-karotenu chroni wzrok oraz pomaga przy problemach z cerą. Natka pietruszki uzupełnia także niedobory czerwonych krwinek, wynikających z krwawienia miesiączkowego.
Korzeń pietruszki
Korzeń pietruszki jest źródłem białka - 2,6 %, zawiera 0,5 % tłuszczu i 10,5 % węglowodanów, w tym 4,2 % błonnika pokarmowego. Kaloryczność tego pokarmu szacuje się na około 49 kcal na 100 g. Na 100 gramów korzenia przypada mnóstwo potasu - 399 mg, 77 mg fosforu, 49 mg sodu, 45 mg witaminy C, 43 mg wapnia, 27 mg magnezu; 2,01 mg witaminy E, 2 mg niacyny; 1,1 mg żelaza; 0,1 mg tiaminy; 30 mikrogramów beta karotenu i 5 mikrogramów witaminy A. Zawiera również witaminę K oraz flawonoidy.
Korzeń wspaniale oczyszcza organizm z toksyn między innymi dzięki właściwościom moczopędnym. Substancje w nim zawarte spowalniają resorpcję zwrotną w cewkach a także zwiększają przesącz płynów w kłębuszkach nerkowych. Ta właściwość może okazać się pomocna przy wszelkich dolegliwościach ze strony układu moczowego.
Może przyczynić się do redukcji nadmiaru wody w organizmie a także wspomagać wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii. Korzeń pietruszki ma działanie rozkurczające mięśnie gładkie. Łagodzi więc bóle menstruacyjne, bóle brzucha. Działa leczniczo przy zapaleniu pęcherza, dolegliwościach reumatoidalnych. Oprócz tego pobudza wydzielanie śliny i soków żołądkowych, a tym samym enzymów trawiennych. Ułatwia to procesy trawienne i przyswajanie składników pokarmowych a także pozwala uniknąć przykrych objawów niestrawności. Ze wglądu na zawartość potasu korzeń pietruszki jest cenionym składnikiem w diecie nadciśnieniowców. Ponadto, stymuluje prawidłową pracę układu nerwowego, poprawia koncentrację i pamięć. Warto przygotować zdrowotny napar z korzenia pietruszki.
Przepis na napar z korzenia pietruszki
Aby przygotować porcję naparu potrzebujemy łyżkę korzenia pietruszki (rozdrobnionego), który zalewamy wrzątkiem (około 1,5 szklanki). Zaparzamy pod przykryciem około 15 minut, następnie odstawiamy na 10-15 minut i dokładnie przecedzamy. Napar pijemy w ilości jednej szklanki dziennie podzielonej na 2-3 porcje, spożywane między posiłkami.
Wykorzystanie pietruszki w kuchni
Pietruszka z uwagi na swoje cenne właściwości, aromat i smak doskonale nadaje się przygotowywania różnorodnych potraw. Korzeń pietruszki - jako składnik włoszczyzny - używamy do zup, nadaje ciekawego posmaku rosołowi i innym zupom, można go też pokroić do sałatki. Możemy go oczywiście spożywać również na surowo. Z kolei natka pietruszki używana jest zarówno jako składnik, jak i dekoracja. Dodajemy ją do zup, dekorujemy nią sałatki, zapiekanki, dania mięsne oraz jarskie. Natka pietruszki jest składnikiem wielu zdrowych koktajli owocowo-warzywnych.
Pietruszkę warto wykorzystać również w mniej standardowy sposób. Można wypróbować smaczną pastę do smarowania pieczywa z rozdrobnionym korzeniem pietruszki, który dodajemy do naturalnego twarożku. Całość można dodatkowo wzbogacić posiekaną natką pietruszki. Korzeń można również upiec, odpowiednio go doprawiając. Doskonale sprawdzi się tutaj przyprawa do kurczaka, nada warzywu ciekawego posmaku. Na uwagę zasługuje również przepis na pesto z pietruszki. Przygotowuje się je z jednego, sporego pęczka natki, do którego dodajemy ząbek czosnku oraz oliwę. Możemy je wzbogacić ulubionymi orzechami oraz tartym serem, całość doprawiamy do smaku. Pesto doskonale smakuje na kanapce ale i jako dodatek do makaronu. Możemy przyrządzić również papryki albo pieczarki, które nafaszerujemy pietruszkowym pesto. Doskonale smakują zapiekane jako danie główne na obiad czy propozycja na ciepłą kolację.
Olejek pietruszkowy
Zarówno korzeń, jak i natka pietruszki są surowcami zielarskimi, z których wytwarzany jest olejek pietruszkowy. W przypadku korzenia stanowi on 0,01%, natomiast w przypadku naci - 0,04 % masy surowca. Olejek ten zawiera takie substancje jak apiol, mirystycynę, limonen oraz 1,3,8-p-mentatrien. Są to substancje najliczniej występujące w olejku. Każda z nich występuje w ilościach od 10 do 30%. Pozostałe śladowe ilości stanowi mieszanina terpenów. Olejku nie należy stosować w nadmiernych ilościach, ponieważ jest to silnie skoncentrowana forma leku. W nadmiarze może uszkadzać wątrobę i nerki a nawet może wywołać poronienie u kobiet ciężarnych. W zalecanej dawce (2-3ml dziennie), ma świetne właściwości lecznicze i kosmetyczne. Działa antyseptycznie, ściągające, detoksykujące a także poprawiający krążenie. Wspomaga organizm przy zatruciach po spożyciu nadmiernej ilości alkoholu. Przyspiesza gojenie się ran. Jako składnik olejków do masażu pomaga w walce z cellulitem. Jest świetny w przypadku przebarwień skóry, poprawia jej wygląd, odżywia ją. Stosowany jako składnik maseczek do włosów doskonale je odżywia, zapobiega wypadaniu włosów. Doskonale radzi sobie również z wszelkimi przebarwieniami, zmianami trądzikowymi, pomaga w zmniejszaniu widoczności rozstępów oraz blizn.
Uprawa pietruszki
Zarówno korzeń pietruszki, jak i natkę zakupimy w każdym sklepie z warzywami. Korzeń pietruszki kupujemy oddzielnie, bądź z natką, pietruszka wchodzi w skład mieszanki warzyw, zwanej woszczyzną. Ponadto, możemy ja uprawiać we własnym ogrodzie, jak i… na parapecie w kuchni. Ostatnia propozycja dotyczy oczywiście natki pietruszki, która kupiona w pęczku będzie świeża maksymalnie kilka dni. Uprawianie jej we własnej kuchni zapewni nam stały dostęp do tej zdrowej i aromatycznej zieleniny.
Jak uprawiać natkę pietruszki? Potrzebujemy głębokiej doniczki i kilku ładnych korzeni pietruszki. Wsadzamy je gęsto ale niezbyt głęboko, mogą nawet lekko wystawać z ziemi. Ustawiamy donicę na nasłonecznionym parapecie i regularnie podlewamy, dolewając wody wtedy, gdy ziemia będzie nieznacznie przesuszona. Natkę pietruszki można również mrozić - najlepiej posiekaną - w pojemniku lub słoiczku.
Tak popularne i niepozorne warzywo może w tak wspaniały sposób leczyć i odmładzać ciało. Aż trudno w to uwierzyć, że rośnie często w naszych ogródkach, a jest aż tak niezwykłe. Warto włączać je jak najczęściej do naszej codziennej diety.